Ceny gazu w Europie rosną, ponieważ jego zapasy kurczą się szybciej niż przewidywano. To wynik chłodnej zimy, zmniejszonej produkcji energii odnawialnej i zakończenia tranzytu rosyjskiego gazu przez Ukrainę. Zapasy gazu są mniejsze niż średnia przed wybuchem wojny w Ukrainie, dlatego Europa stoi przed niełatwym wyzwaniem zabezpieczenia jego dostaw przed następną zimą.
- Na początku stycznia 2025 r. holenderski TTF, benchmarkowy europejski kontrakt na gaz ziemny, przekroczył 50 EUR/MWh, co oznacza wzrost o +50% rok do roku i najwyższy poziom od października 2023 r.
- Europejskie zapasy gazu ziemnego we wczesnych miesiącach jesienno-zimowych gwałtownie spadły, osiągając poziom niższy niż średni 10-letni poziom sprzed ataku Rosji na Ukrainę
- Chociaż nie ma bezpośredniego ryzyka niedoboru energii w Europie, zapasy skończą się prawdopodobnie wcześniej niż w poprzednich dwóch sezonach zimowych. Będzie się to wiązało z koniecznością większych zakupów tego paliwa przed zimą 2025-2026.
Ceny gazu w Europie osiągają poziomy niespotykane od ponad roku. Na ten wzrost przekładają się: większy niż oczekiwano spadek europejskich zapasów, odcięcie dostaw rosyjskiego gazu przez Ukrainę oraz potrzeba zaopatrzenia na 2025 r.
Simon Lacoume, analityk branżowy Coface.
Malejące zapasy gazu na początku sezonu grzewczego
Zakończenie tranzytu rosyjskiego gazu przez Ukrainę1 od 1 stycznia br. przełożyło się na najwyższe ceny gazu w Europie od 15 miesięcy. Od ataku Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r. zależność Europy od rosyjskiego gazu spadła z 45% całkowitego importu gazu w 2021 r. do około 18% w 2023 r. 2.
Europa zareagowała na niższy import z Rosji, wdrażając szereg rozwiązań ograniczających zużycie energii. Zwiększono również zapasy gazu w miesiącach letnich, zintensyfikowano działania podnoszące udział odnawialnych źródeł energii oraz zwiększono import skroplonego gazu ziemnego (LNG).
Niższe niż prognozowano temperatury w ostatnich tygodniach doprowadziły do wzrostu zużycia gazu grzewczego w całej Europie. We Frankfurcie liczba stopniodni osiągnęła 878, znacznie powyżej 735 odnotowanych zeszłej zimy. Ponadto Europa doświadczyła „dunkelflaute” - niemieckiego terminu określającego zjawiska pogodowe charakteryzujące się niskimi temperaturami, niskim nasłonecznieniem i słabymi wiatrami - co negatywnie wpłynęło na wytwarzanie energii wiatrowej i słonecznej w północno-zachodniej Europie.
Aby zrekompensować spadek produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, Europa musiała sięgnąć do zapasów gazu. Wszystko to doprowadziło do redukcji zasobów o 17% w porównaniu z poprzednim rokiem i nieco poniżej sezonowej średniej notowanej przed wojną w Ukrainie.
Chociaż nie ma istotnego ryzyka niedoborów dostaw, zapasy gazu prawdopodobnie zakończą się na niższych poziomach niż w poprzednich dwóch sezonach zimowych, kiedy poziomy magazynów wahały się między 55% a 60%.
Kontrakty terminowe sugerują wysokie ceny surowca w latach 2025 i 2026
Ceny kontraktów futures na holenderskim TTF sugerują, że europejskie ceny gazu będą o około 50% wyższe niż w 2024r. i ponad dwukrotnie wyższe niż przed wojną w Ukrainie3. Inwestorzy, którzy odłożyli zakupy gazu, spodziewając się sezonowego spadku cen, zostali zmuszeni do zakupu po wysokich cenach w ciągu ostatnich kilku miesięcy. Dodatkowo, spodziewany popyt na tankowanie może spowodować kolejne podwyżki cen.
W 2025 r. dynamika rynku będzie zależeć od roli Azji i tego, czy eksport LNG z USA wzrośnie.
Patrząc w przyszłość, rola Azji w popycie na gaz i zwiększony eksport LNG z USA będą napędzać dynamikę rynku. Aby zabezpieczyć dostawy LNG, Europa będzie musiała konkurować rosnącymi cenami. Nawet jeśli perspektywy chińskiego wzrostu (4,3% r/r) sugerują spowolnienie popytu na LNG, a łagodne temperatury w północno-wschodniej Azji pozwoliły na przekierowanie ładunków LNG do nabywców w Europie, silniejszy popyt może spowodować większy wzrost cen. Jednocześnie oczekuje się, że zależność Europy od amerykańskiego LNG wzrośnie. Stany Zjednoczone były głównym beneficjentem spadku europejskiego importu rosyjskiego gazu, a udział amerykańskiego importu gazu wzrósł z 6% do 19% w tym samym okresie4. Oczekuje się, że nowe moce skraplania gazu w Ameryce Północnej zostaną uruchomione w ciągu najbliższych kilku lat, co prawdopodobnie spowoduje zmianę źródła dostaw w Europie, ponieważ UE ma jednocześnie niewiążący cel zaprzestania importu rosyjskiego gazu do 2027 roku.
Ponieważ nie oczekuje się, że pełna produkcja w Ameryce Północnej zostanie osiągnięta do końca roku, rynki gazu w Europie, Azji i USA prawdopodobnie pozostaną napięte w 2025 r., utrzymując ceny na wysokim poziomie.
1 https://www.reuters.com/business/energy/russia-halts-gas-exports-europe-via-ukraine-2025-01-01
2 https://www.consilium.europa.eu/en/infographics/eu-gas-supply/
3 Compare to 2015-2019 average price
4 2019-2023
