„Brazylijski paradoks” pokazuje, że kraj ten wciąż walczy o to, by wystartować i zrealizować swój potencjał gospodarczy. W ciągu ostatnich dziesięciu lat, jego wzrost pozostawał słaby, a udział towarów przemysłowych w eksporcie zmniejszył się.
Jednym z głównych wyzwań dla Brazylii, w celu pobudzenia jej wzrostu gospodarczego, jest zdolność do przeprowadzenia ambitnych reform strukturalnych pomimo bardzo rozdrobnionego krajobrazu politycznego.
mówi Patricia Krause, ekonomista Coface
Wysoki potencjał, słaby wzrost: paradoks brazylijskiej gospodarki
Brazylijski paradoks to gospodarka o ogromnym potencjale, zwłaszcza dzięki obfitym zasobom naturalnym (rolnictwo, energia, minerały), która jednak konsekwentnie nie spełnia oczekiwań.
Zmiany PKB na osobę
(base 100 in 2013, constant prices)
W 2001 r. prognozy były jednak entuzjastyczne: pojawienie się koncepcji BRIC - Brazylii, Rosji, Indii i Chin - zapowiadało nową równowagę geopolityczną i gospodarczą na świecie. Jednak symptomatyczna wartość 1% średniego rocznego wzrostu w latach 2013-2024 odzwierciedla słabe wyniki Brazylii w ramach BRIC. Od tego czasu kraj ten wydaje się cierpieć na swego rodzaju „chorobę brazylijską”: obfitości zasobów naturalnych i eksportowi surowców towarzyszy wczesna deindustrializacja i mierne wyniki w kluczowych sektorach, takich jak edukacja. Porównanie z pięcioma innymi krajami o podobnym PKB na mieszkańca dziesięć lat temu, potwierdza słabe wyniki Brazylii.
Ograniczające ramy podatkowe, spadek inwestycji i nieudane reformy
Jak można wytłumaczyć słaby wzrost Brazylii? Zjawisko to można wyjaśnić kilkoma czynnikami. Po pierwsze, gospodarka, z zaporowymi stopami procentowymi na inwestycje i znaczną presją podatkową na firmy. Następnie jest czynnik geopolityczny, biorąc pod uwagę brak dynamiki w Ameryce Południowej i niewielką liczbę umów handlowych podpisanych przez Mercosur. Wreszcie, przeszkodą jest brazylijska polityka wewnętrzna: fragmentacja, tj. duża liczba partii politycznych, powstrzymuje niezbędne reformy strukturalne.
Ramy fiskalne Brazylii również ograniczyły zdolność rządu do inwestowania. W 2023 r. inwestycje publiczne stanowiły zaledwie 2,6% PKB, w porównaniu z 4,2% w 2013 r. W tym samym okresie spadły również inwestycje prywatne, z 17% do 14% PKB.
Geopolityczna podatność na zagrożenia
Kraj pozostaje szczególnie narażony na napięcia geopolityczne, zwłaszcza na niedawne cła nałożone przez administrację USA. Od 12 marca 2025 r. brazylijski eksport stali (z czego 60% jest przeznaczone do Stanów Zjednoczonych) i aluminium (15%) podlega cłom w wysokości 25%. Poziom ten kontrastuje ze stawką 2,2% stosowaną wcześniej przez administrację USA w odniesieniu do średniego brazylijskiego eksportu. Sytuacja ta jest źródłem niepokoju, ponieważ Stany Zjednoczone są nadal głównym rynkiem zbytu dla brazylijskich produktów.
Reformy strukturalne i strategie handlowe: 2 dźwignie wzrostu gospodarczego
Pomimo wyzwań strukturalnych, brazylijska gospodarka wykazuje obiecujące perspektywy na kilku strategicznych obszarach. Dotyczy to w szczególności niedawnej reformy podatkowej, która ma za zadanie uprościć system fiskalny, łącząc pięć istniejących podatków w jeden podatek konsumpcyjny.
Co więcej, niedawne podpisanie umowy handlowej z Unią Europejską również otwiera przed Brazylią znaczące perspektywy eksportowe, szczególnie w sektorach takich jak przemysł rolny (w tym produkcja mięsa) i przemysł obuwniczy. Ratyfikacja umowy pozostaje jednak niepewna.
Wreszcie, Brazylia posiada niezwykłe atuty geograficzne i technologiczne, które mogą pozwolić jej stać się światowym liderem w dziedzinie energii odnawialnej, szczególnie w dziedzinie bioenergii i energii wiatrowej, oferując tym samym drogę do transformacji gospodarczej i środowiskowej.
