Wybory parlamentarne w maju 2023 r. oznaczały zmianę w tureckiej polityce gospodarczej poprzez wdrożenie bardziej rygorystycznej polityki, aby zakończyć okres z ujemnymi realnymi stopami procentowymi i gwałtowną deprecjacją liry. Wybory lokalne w marcu 2024 r. stanowiły kolejny krok w tej strategii, wraz z zaostrzeniem warunków finansowych w celu ustabilizowania gospodarki, ograniczenia gwałtownej inflacji i wzmocnienia fundamentów makroekonomicznych kraju.
Czy turecki eksport może skorzystać na gwałtownej deprecjacji liry?
W połowie 2021 r. Turcja uruchomiła Turecki Program Gospodarczy (TEP) w celu stymulowania produkcji, inwestycji, zatrudnienia i eksportu. Aby osiągnąć te cele, bank centralny obniżył swoją główną stopę procentową z 19% do 8,5% w okresie od września 2021 r. do maja 2023 r. W rezultacie lira turecka osłabiła się w tym okresie o prawie 60% w stosunku do dolara, a inflacja wzrosła z 19,3% w sierpniu 2021 r. do 85,5% w październiku 2022 r.
Pomimo początkowych celów TEP, deprecjacja liry nie wywarła pożądanego wpływu na rachunek obrotów bieżących. W latach 2021-2023 turecki eksport wzrósł o 13,4% w ujęciu nominalnym, w porównaniu z 33% w przypadku importu, zwiększając deficyt handlowy do 106 mld USD (9,5% PKB) w 2023 r., czyli o 60 mld USD więcej niż w 2021 r. (46 mld USD, 6% PKB).
Wpływ ujemnych realnych stóp procentowych na firmy
Okres ujemnych realnych stóp procentowych umożliwił tureckim firmom skorzystanie z taniego kredytu, stymulując ich działalność pomimo wysokiej inflacji. Firmy o wysokiej kapitalizacji produkcji i sile cenowej szczególnie skorzystały na tej sytuacji dzięki zwiększonym marżom i przeniesieniu kosztów na konsumentów.
Pomimo gwałtownego wzrostu kosztów produkcji i wynagrodzeń (+270% jednostkowych kosztów pracy w latach 2021-2023), środowisko bardzo niskich stóp procentowych umożliwiło firmom utrzymanie rentowności.
Konsekwencje bardziej rygorystycznej polityki gospodarczej
Przyjęciu bardziej ortodoksyjnej polityki gospodarczej od czerwca 2023 r. towarzyszy wzrost głównej stopy procentowej Tureckiego Banku Centralnego z 8,5% do 50% oraz wzrost oprocentowania kredytów komercyjnych do 70%. Cel: ograniczenie wzrostu popytu krajowego, regulacja inflacji i stabilizacja liry.
Ten zwrot powinien pomóc przywrócić równowagę gospodarki w perspektywie średnioterminowej. Prognozy na 2024 r. przewidują wzrost realnego PKB o 3%, któremu towarzyszyć będzie stopniowy spadek inflacji do 43% pod koniec roku. Deficyt na rachunku obrotów bieżących, który spadł o 14 mld USD między pierwszymi kwartałami 2023 i 2024 r., powinien nadal się zmniejszać, zapewniając dodatkową stabilność gospodarki.
Jeśli tureckie firmy zdołają dostosować się do tych zmian (nowe warunki finansowe, ożywienie popytu zewnętrznego, inicjatywy współpracy regionalnej, takie jak projekt "Środkowego Korytarza", który ma na celu połączenie Europy i Azji przez Kaukaz i Morze Kaspijskie), mogą liczyć na obiecujące perspektywy zrównoważonego i stabilnego długoterminowego wzrostu gospodarczego.
