Chiny niedawno ponownie otworzyły swoje podwoje po bezprecedensowym zamknięciu swojej gospodarki.
Kraj ten, przekształcony przez ten trudny epizod kryzysu zdrowotnego, przechodzi liczne zmiany, zarówno polityczne, społeczne, jak i gospodarcze. Choć nadal jest to kraj pełen możliwości dla przedsiębiorstw, niektóre z nich wydają się niepewne: wojna handlowa ze Stanami Zjednoczonymi, zwiększone napięcia z Tajwanem, zbliżenie z Rosją i złożone relacje z innymi zachodnimi mocarstwami. Czy druga co do wielkości gospodarka świata jest nadal tak niezbędna dla przedsiębiorstw jak kiedyś?
Dwóch ekspertów z Coface ujawnia zagrożenia i szanse związane z tym krajem dla firm, w świetle burzliwych bieżących wydarzeń. Bernard Aw jest głównym ekonomistą w regionie Azji i Pacyfiku, a Raphaël Rousselot, dyrektorem ds. ubezpieczeń w regionie Azji i Pacyfiku.
Nie masz czasu na czytanie? Posłuchaj tego pełnego odcinka Trade Talk na swojej ulubionej platformie lub na naszej stronie internetowej.
Bernard, czy możesz opisać obecną sytuację gospodarczą w Chinach?
Chińska gospodarka nie była w stanie w pełni otrząsnąć się z szoku wywołanego pandemią, ponieważ konsumpcja była ograniczona przez politykę zerowej emisji COVID-19, a także działania regulacyjne w sektorach takich jak mieszkalnictwo, technologia i edukacja. Usunięcie surowych ograniczeń Covid-19 było zatem ogólnie postrzegane jako pozytywne dla chińskiej gospodarki. W pierwszych miesiącach po zakończeniu polityki zerowej COVID-19 aktywność gospodarcza, w szczególności usługi, wykazała solidne odbicie. W pierwszych dwóch miesiącach 2023 r. produkcja przemysłowa wzrosła o 2,4% rok do roku, sprzedaż detaliczna wzrosła o 3,5%, a wzrost inwestycji w środki trwałe przekroczył oczekiwania i wyniósł 5,5%. Ożywienie po pandemii Covid-19 nastąpiło wcześniej niż oczekiwano.
Z politycznego punktu widzenia chiński prezydent Xi Jinping był w stanie wzmocnić swoją bazę władzy, zastępując kluczowe stanowiska gospodarcze w rządzie osobami, o których wiadomo, że są wobec niego lojalne, takimi jak nowy premier Li Qiang.
Raphaël, po ponownym otwarciu swoich gospodarek i granic, wiele krajów, z dojrzałymi lub wschodzącymi gospodarkami, odnotowało efekt nadrabiania zaległości gospodarczych. Czy tak było w przypadku Chin? Czy zaobserwowaliśmy boom w działalności biznesowej?
W Chinach możemy monitorować trendy aktywności biznesowej niemal w czasie rzeczywistym dzięki naszym wewnętrznym danym. Na przykład śledząc częstotliwość wniosków o zabezpieczenie przed zaległościami płatniczymi w poszczególnych okresach. Nasze dane pokazują rosnący popyt na detaliczną żywność i napoje w sektorze hotelarskim.
Oczywiście linie lotnicze również skorzystały na zniesieniu ograniczeń związanych z Covid-19, ponieważ ludność jest w pełni mobilna. Jeśli jednak chodzi o prywatne koncepcje, obawy o bezrobocie lub koszty utrzymania mogą wpłynąć na nastroje konsumentów w najbliższej przyszłości.
Bernard, jakie są perspektywy gospodarcze kraju w perspektywie krótko- i średnioterminowej?
Perspektywy gospodarcze Chin pozostają trudne w perspektywie krótko- i średnioterminowej, ponieważ kraj boryka się z wieloma przeciwnościami, w tym słabymi wydatkami gospodarstw domowych, spadkiem na rynku nieruchomości i ograniczonymi finansami samorządów lokalnych. Rząd centralny wyznaczył cel wzrostu PKB na poziomie "około 5%" na 2023 r. Premier Li powiedział, że osiągnięcie tego celu "nie jest łatwym zadaniem i wymaga podwojenia wysiłków". Zdolność do ożywienia konsumpcji i ustabilizowania rynku mieszkaniowego będzie kluczem do silnego odbicia gospodarczego. Spodziewamy się, że chińska gospodarka wzrośnie w tym roku o 4% do 5%.
Czy możesz powiedzieć nam coś więcej o rynku nieruchomości? Jak sytuacja rozwinęła się w ostatnim czasie? Czy sektor jest pod kontrolą?
Listopadowe ogłoszenie 16-punktowego planu ratunkowego przez bank centralny oraz regularne instytucje bankowe i ubezpieczeniowe stanowi najbardziej znaczącą zmianę w polityce mieszkaniowej od 2016 roku. Zapowiedź ta stanowi najwyraźniejszy sygnał, że zarządzanie ryzykiem spadkowym i przywracanie stabilności rynku mieszkaniowego stało się priorytetem polityki i częścią ważnych wysiłków na rzecz stabilności gospodarczej. Najistotniejsze w tym planie były środki, które rozwiązują problemy z finansowaniem deweloperów.
Podczas gdy rynek nieruchomości pozostaje pod presją, można zaobserwować pewną stabilizację. Indeks klimatu na rynku nieruchomości przestał spadać. Spadek cen domów spowolnił w lutym, a inne wskaźniki mieszkaniowe, takie jak sprzedaż nieruchomości i inwestycje, również osiągnęły dno. Silne odbicie aktywności na rynku mieszkaniowym, podobne do tego, które obserwowaliśmy w 2015 r., jest bardzo mało prawdopodobne, zwłaszcza gdy kluczowym ograniczeniem jest strukturalny spadek popytu na mieszkania.
Raphaël, jakie główne możliwości biznesowe dostrzegasz w Azji w mieszanym kontekście gospodarczym, zarówno lokalnym, jak i globalnym? Które sektory mogą skorzystać na ponownym otwarciu gospodarek?
Azja, cały region, korzysta z powrotu chińskich turystów, zwłaszcza gospodarki Azji Południowo-Wschodniej, takie jak Filipiny czy Tajlandia, gdzie turystyka stanowi ponad 15% PKB.
W tych krajach odbicie w turystyce będzie miało pozytywny wpływ na rynki pracy. To z kolei wesprze konsumpcję krajową w sektorze detalicznym.
W przypadku przemysłu wytwórczego, w gospodarkach eksportowych, takich jak Korea Południowa czy Japonia. Jest to bardziej zrównoważone, ponieważ samo ożywienie w Chinach nie może zrekompensować obecnego globalnego środowiska handlowego.
Niezależnie od ożywienia po pandemii Covid, jakie inne sektory są obiecujące w Chinach w nadchodzących latach?
Populacja starzeje się i do 2040 r. około 400 mln lub 30% chińskiej populacji będzie miało 60 lat lub więcej. Oznacza to, że pojawią się możliwości w sektorze opieki zdrowotnej dla usług medycznych i farmaceutycznych lub leków, które są ubezpieczone publicznie. Sektor ICT również będzie oferował możliwości biznesowe w nadchodzących latach.
Polityka rządu Chin ma na celu przyspieszenie samowystarczalności w zakresie zaawansowanych technologii, z zachętami podatkowymi i wsparciem finansowym. Chińskie firmy są obecnie zachęcane do inwestowania w badania i rozwój w dziedzinach takich jak sztuczna inteligencja czy zaawansowane chipy.
Zielona energia również zyskuje silne wsparcie publiczne, od pojazdów elektrycznych po energię odnawialną, w tym słoneczną lub wiatrową. Jednak niezależnie od branży, możliwości rynkowe dla zagranicznych firm mogą być ograniczone przez:
sankcje ze strony zachodnich gospodarek, a po drugie przez regulacje samych Chin.
Chiński urzędnik nr 2 był dość uspokajający dla zagranicznych firm. Podkreślił, że Chiny powinny rozszerzyć dostęp do rynku i ułatwić handel poprzez usunięcie kontroli rządowych.
Bernard, na poziomie politycznym, jakie wnioski można wyciągnąć z ostatniego kongresu KPCh i co z odwróceniem polityki anty-Covid?
XX Kongres Partii Chin, który odbył się w październiku ubiegłego roku, oznacza konsolidację władzy przez Xi Jinpinga, który zapewnił sobie trzecią kadencję na stanowisku sekretarza generalnego Komunistycznej Partii Chin i przewodniczącego Centralnej Komisji Wojskowej. Wydaje się, że zmieniły się również konwencje politycznej transformacji partii, ponieważ kilku członków w wieku 68 lat lub starszych awansowało do Biura Politycznego lub przedłużyło swoje członkostwo w Biurze Politycznym. Nowy premier Li Qiang, w przeciwieństwie do swoich poprzedników, nie był wicepremierem ani nie miał doświadczenia w rządzeniu na szczeblu krajowym.
Decyzja o wycofaniu się z polityki "zero Covid" była nieoczekiwana i nagła, i bez przygotowania pod koniec listopada ubiegłego roku, głównie dlatego, że zachęty polityczne do utrzymania tej polityki zostały zmniejszone, koszty ekonomiczne były zbyt drogie, a coraz więcej dowodów na jej nieskuteczność wobec wysoce zakaźnego wariantu Omicron. Protesty skłoniły przywódców Chin do ograniczenia strat i szybkiego wycofania się. Lekcja wyciągnięta z tego może być taka, że nagłe odwrócenie sytuacji ujawnia, że przywództwo nadal ma pragmatyczną stronę, a jego odejście od strategii zerowej kowidencji pokazuje jego taktyczną elastyczność.
Jaka jest sytuacja społeczna? Surowe środki kontroli, blokady i wymogi dotyczące masowych testów doprowadziły do napięć społecznych, które przyczyniły się do demonstracji w kilku miastach pod koniec 2022 roku... Czy nadal tak jest?
Po demonstracjach przeciwko COVID-19 pod koniec ubiegłego roku i zakończeniu ograniczeń związanych z COVID-19 nie było żadnych doniesień o protestach. Sytuacja społeczna jest bardziej stabilna, a Chińczycy ponownie podróżują poza granice kraju.
Raphael wspomniał o stopie bezrobocia, która wciąż jest wysoka. Jakie są perspektywy?
Chiny osiągnęły swoje cele na rynku pracy w 2022 r., osiągając stopę bezrobocia na poziomie 5,5% i stworzyły 12 milionów miejsc pracy w miastach pomimo trudnego otoczenia gospodarczego i zdrowotnego. Rząd nadal priorytetowo traktuje stabilizację zatrudnienia w 2023 roku. Bezrobocie wśród młodzieży pozostaje jednak bardzo wysokie. Dane wykazały wzrost bezrobocia wśród młodzieży na początku 2023 r., osiągając 18,1% w lutym. Jest to trzykrotnie więcej niż ogólna stopa bezrobocia w miastach wynosząca 5,6% i znacznie wyższa niż średnia stopa bezrobocia w krajach OECD wynosząca 12,8%. W tym roku oczekuje się, że rekordowa liczba 11,6 mln absolwentów dołączy do siły roboczej. Sektory internetu, nieruchomości i edukacji, które tradycyjnie były znane z zatrudniania dużej liczby świeżo upieczonych absolwentów, znajdują się pod presją po tym, jak surowa presja regulacyjna na te branże doprowadziła do zwolnień i gwałtownego ograniczenia działalności. Stworzenie wystarczającej liczby miejsc pracy pozostanie wyzwaniem dla chińskiego rządu.
Kryzys zdrowotny uwypuklił bardzo silną zależność większości krajów od Chin. Obecnie niektóre kraje rozwinięte wyraźnie pragną uniezależnić się od Chin. Czy stanowi to zagrożenie dla chińskiego wzrostu?
Ze względu na to, jak bardzo Chiny są zintegrowane ze światowym handlem i jak w ciągu ostatnich dwóch dekad stały się fabryką świata, Chiny odgrywają bardzo ważną rolę w globalnych łańcuchach dostaw. Jak podkreśliłeś, pandemia COVID-19 podkreśliła, jak bardzo powiązany jest światowy rynek. Istnieje więc chęć, jak pan powiedział, budowania większej odporności w łańcuchach dostaw krajów i firm poprzez dywersyfikację na inne rynki albo bliżej rynku konsumenckiego, albo w kraju "przyjaznym", tzw. near-shoring i friend-shoring. Oczekuje się, że ten trend dywersyfikacji łańcucha dostaw utrzyma się w nadchodzących latach. Jest to zatem ryzyko dla chińskiego wzrostu, a chińscy przywódcy dostrzegli to ryzyko, dlatego też opracowali strategię podwójnego obiegu, w której poprawa krajowego obiegu lub popytu krajowego jest kluczem do przyszłego wzrostu. Chiny nie rezygnują z handlu i nie spoglądają do wewnątrz, ale zdają sobie sprawę, że rynki zewnętrzne mogą nie zapewnić takiego samego poziomu wzrostu jak w przeszłości.
Raphaël, kilka lat temu Chiny były priorytetem dla wielu firm, rynkiem zbyt dużym, by go ignorować. Czy to się zmieniło? Czy te firmy decydują się teraz szukać gdzie indziej?
Globalni gracze dywersyfikują swoje łańcuchy dostaw, aby zmniejszyć zależność od Chin. Międzynarodowe koncerny, takie jak Apple, Sony, Samsung, Nike czy Siemens, by wymienić tylko kilka, przeniosły część swoich linii produkcyjnych z Chin do Wietnamu, Tajlandii czy Malezji. Indie, jako szybko rozwijająca się gospodarka, są logiczną alternatywą ze względu na młodą, niewykwalifikowaną siłę roboczą i koszty pracy, które są niższe niż w Chinach.
Relokacja zakładów produkcyjnych nie jest jednak podyktowana wyłącznie względami ekonomicznymi. Wynika to również z trwających napięć handlowych między Chinami a Stanami Zjednoczonymi oraz rosnącego ryzyka geopolitycznego w regionie Azji i Pacyfiku.
Czy w Coface obserwują Państwo wzrost liczby wniosków o ochronę związaną z ryzykiem i geopolityką w Azji, a w szczególności w Chinach?
Firmy eksportowe korzystające z rozwiązań Coface są ubezpieczone od zdarzeń politycznych. Dlatego nie obserwujemy wzrostu liczby wniosków związanych z ryzykiem politycznym.
To zawsze był temat dla menedżerów ryzyka, ale widzimy, że niepewność polityczna jest obecnie jednym z głównych, jeśli nie pierwszym, źródłem obaw firm zajmujących się ochroną przed ryzykiem.
